3 Belgen
Ad Petersen
Annet van de Elzen
Arnoud de Blauw
Beelden
Biezen
Birgitt van Bracht
De Muzen
De Verbeelding
Eindexamenwerk St.Joost
Engels design
Fotografica
Frans Kerkhoff
Franse schilderkunst
Gaby Bovelander
Henk Klok
Herman Gordijn
Het sublieme gemis
Jan Fabre
Jan Hoet
Jan Hoet 2
Jan Hoet 3
Jean-Michel Alberola
Jean-Pierre Caumiant
Jeroen Bechtold
Jeroen Doorenweerd
Johan Clarysse
Jon Marten
Kees Mol
KunstRAI 1993
Leon Adriaans
Lotti van der Gaag
MUHKA
Marcel Maeyer
Martien de Visser
Middelheim
Miquel Barcelo
Mireille van 't Hoff
Miriam Slaats
NBKS 1
NBKS 2
Open Ateliers
Pieter Ouborg
Rick Koren
Right of Speech
Robert Wilson
Rosemarie Trockel
Signmar Polke
Textielmuseum
Thijs van Kimmenade
Tine van de Weyer en Bert Poulisse
USA Today
Vormen van sculptuur
Vrij Spel
Willem Pak Fo Tjon
Wim Claessen
Wim Schuetz
Witte de With
Wolfgang Laib
Wolfslaar
Yvon Ne
Zoersel
|
Expo Rosemarie Trockel in De Pont, 6 februari t/m 31 mei 1993
Rosemarie Trockel
Het werk van de Duitse Rosemarie Trockel is altijd uitgesproken van betekenis geweest. Niet in het minst door haar eigen commentaar in interviews en dergelijke heeft het werk een duidelijk ideologische context, die de interpretatie streng in een vaste richting heeft gedwongen. Rosemarie Trockel (1952) kiest in haar beeldend werk voor een feministisch uitgangspunt. Macht is mannelijk, onderwerping vrouwelijk. Dat is natuurlijk een versimpeling van haar werkelijkheid, maar een die in het kort het gebied aangeeft dat zij artistiek bewerkt. Onderwerping en dienstbaarheid heeft zij tot thema gemaakt van een oeuvre waarin voorstelling en materiaal elkaar betekenis verschaffen, en daarin zonder elkaar niet kunnen. Zij kiest haar middelen uit het klassieke domein van de vrouw. Strijkijzers, kookplaten, breiwerk zijn van het huishouden en in de feministische terminologie symbool van onderdrukking en knechting. Het zijn de ongewone beeldmiddelen van Rosemarie Trockel.
Het feministisch standpunt is een belangrijke factor als orientatie op haar werk, maar de interpretatie mag daar niet toe beperkt blijven. De betekenis van dat werk gaat veel verder en is veel complexer. In De Pont in Tilburg wordt recent werk van haar tentoongesteld, tijdelijk deel uitmakend van de kunst die daar vanaf de opening in september is. Dat is de formule van De Pont: elke nieuwe presentatie wordt ingevlochten in de vorige. Arnulf Rainer heeft plaats gemaakt voor Rosemarie Trockel, Sigmar Polke heeft de plaats ingenomen van Marlene Dumas, wier werk nu in de intiemere wolhokken hangt. De andere kunstenaars zijn gewoon op hun plek gebleven. Een nieuwe presentatie, zoals deze van Trockel, schuift niet alleen de ruimte binnen maar ook de semi-permanente collectie. Rosemarie Trockel doet met haar knust een eigen uitspraak en beinvloedt daarmee de taal van de omgeving, de taal van de bestaande tentoonstelling dus. Een opstelling van veel verschillende, belangrijke kunst, zoals De Pont is, is een diverse verzameling van uitspraken en visies, ieder voortkomend uit een andere mentaliteit.
Het werk van Trockel zaait verwarring. Zij toont vijf grote en vijf kleine "Strick-bilder" en tien werken op papier. "Strick-bilder", dat zijn gebreide schilderijen en daarmee raken we aan de eerste verwarring. Beeldende kunst, gemaakt met de breimachine, het domein van de vrouw. De breimachine, dat betekent een verwijzing naar het feministisch uitgangspunt dat de onderdrukking en maatschappelijke invalidisering van de vrouw aan de kaak wil stellen. Maar Rosemarie Trockel gaat verder en kantelt als het ware die te eenkennige visie. Het breien per machine is voor haar meer. Ze stelt namelijk het artistieke probleem van het persoonlijke gebaar tegenover de mechanische, volkomen onpersoonlijke werkwijze. Met die machine toont ze de ontkenning van het handwerk van de vrouw die met de breipriemen in eigen hand een minder perfect, en dus persoonlijker produkt realiseerde dan de foutloze machine. Zij stelt in haar kunst de postitie van de vrouw aan de orde en doet tegelijk een vrouwelijk aspect weer teniet.
Een andere verwarring zaait ze in de voorstelling op die Strick-bilder. Die hebben als onderwerp het Rorschach-beeld, althans op het eerste oog. De Zwitserse psychiater Rorschach ontwikkelde aan het begin van deze eeuw een diagnosetest die patienten ertoe moest brengen iets van hun onderbewustzijn bloot te geven. Hij morste een dikke inktdruppel op papier en vouwde het papier dubbel zodat een volkomen willekeurige, maar symmetrische figuur ontstond. Aan de patient de beurt om te vertellen wat hij er allemaal in zag. De beelden van Trockel lijken zo'n Rorschachtest te zijn. Met blauwe wol gebreid en ogenschijnlijk symmetrisch. Sterke beelden die het oog dwingen en uitnodigen tot associatie die de verbinding met het onderbewustzijn legt. Maar de symmetrie blijkt ergens in de voorstelling opgeheven. De verwijzing naar het onderbewustzijn keert terug naar de wereld van de ratio, van het bewustzijn. Naar de geest van de kunstenaar die het beeld organiseert en manipuleert. En de uitleg van de kijker beteugelt. Want zou het een echt Rorschachbeeld zijn, dan was het aan de beschouwer om het beeld met betekenis te laden. Dat verijdelt Rosemarie Trockel die zelf wil bepalen welke betekenis aan de taal van de kunst wordt toegevoegd.
Rosemarie Trockel in De Pont, Wilhelminapark 1, Tilburg, t/m 31 mei
|