16 Kunstenaars uit Brabant
500 jaar Bouvigne
700 jaar beeldhouwkunst
A.r.t.-galerie
Alexander Schabracq
Alexej Von Jawlensky
Amerika
Andy Warhol
Anne Roorda
Arie de Groot
Auke de Vries
BOA
Bart van Hoek
Beelden in het Tongerlohuys
Birgitt van Bracht en Jan Vaes
Breda Fotografica
Carolein Smit
Cees van Gastel
Charles Clough
Charlotte van Pallandt
Crossing Over Changing Places
Cultureel Gekleurd
De Loods
De eigen tijd
Diana Rattray
Edwin Janssen
Edy de Wilde
Filia den Hollander
Frank Van den Broeck
Franse kunst
Franz Immoos
Galerie De Verbeelding
Galerie Kokon
Galerie Liesbeth Lips
George Steinmann
Ger Dekkers
Germinations
Gert Rietveld
Hans Klein Hofmeijer
Hans Mutsers
Helen Vergouwen
Jaap de Vries 2
Jack Poell
Jeff Wall
Joelle Tuerlinckx
Johan Claassen
John Baldessari
John van Gils
Jos Dirix
Karel Goudsblom
KunstRAI
MUHKA
Man Ray
Marijke Hooghwinkel
Martin van Vreden
Maud Verbruggen
Michael Ryan
NBKS
NBKS fotowerk
Nigel Kent
Orna Wertman
Paladino
Panamarenko
Park Middelheim
Paul Beckers
Peter Oosterbos
Philippe Cazal
Pjotr Mueller
Portretten uit de 17e eeuw
Quintijn van Eyk
Remko Schultheiss en Roel QoQo
Rene Magritte
Renee Rohr
Roman Cieslewicz
Roni Horn
Rotterdam in de jaren zestig
Simcha Roodenburg
Sjef Voets
St.-Joost
Teunn Nijkamp
Tom Molenaars
Tvadar Csontvary
Varia
Veronica Hustinx
Watt
Wereld op zolder
Willy Looyen
Wolfgang Laib
Wolfslaar
Zomer in Boymans
|
Park Middelheim
Ten zuiden van de grote ring rond Antwerpen (afslag Wilrijk) strekt
het zich het grootse park Middelheim uit. Ooit een "hof van
plaisantie", een van die buitens die de rijken zich lieten aanleggen
om zich in rust en vrijheid te amuseren na welbetaalde arbeid. In deze
eeuw gered door het Antwerpse stadsbestuur uit de gretige bek van de
stadsuitbreiding. Een eiland van rust, ruimte, door mensenhand geleide
natuur en een tot restaurant omgedoopt buitenhuis uit de 18e eeuw. Dit
stadspark is het decor van een permanente tentoonstelling van beelden
die na de Tweede Wereldoorlog door het stadbestuur van Antwerpen zijn
aangekocht. Middelheim, dat is de beeldhouwkunst van de twintigste
eeuw. Natuurlijk met lacunes en met herhalingen en sterke wisseling
van kwaliteit maar de hoogtepunten van beeldhouwkunst en de
schitterende ruimte waar je uren in kunt doorbrengen, maken veel goed.
Dwars door het Middelheimpark loopt een kasseiweg die niet alleen de
ruimtes scheidt maar ook de collectie. Middelheim bestaat uit twee
werelden waartussen ook in tijd een ferme kloof schuilt. Het hoger
gelegen, "oude" Middelheim is het klassieke park waar zo`n 300 beelden
staan. Beginnend met Aristide Maillol en Auguste Rodin die aan het
einde van de vorige eeuw het beeld bevrijdden van de klassieke
beperkingen. Een beeld werd ineens een daad van beeldhouwkunst met een
zichtbaar persoonlijk karakter. Met aandacht voor wat nu zo normaal
klinkt: het materiaal, de plasticiteit, de vrije ruimte. Niet langer
moest het beeld de werkelijkheid representeren, bij voorbeeld in de
vorm van een standbeeld. Maillols beelden staan nog op een sokkel maar
het zijn al moderne beelden uit de 20e eeuw.
Een andere beeldhouwer die het begin markeert van de moderne kunst is
Auguste Rodin van wie het indrukwekkende beeld te zien is van Honore
de Balzac. Gemaakt einde vorige eeuw in opdracht van de Franse
Maatschappij voor Letterkunde en geweigerd. Een beslissend moment in
de ontwikkeling van het vrije, moderne beeld. Want wat een klassiek
standbeeld had moeten zijn, werd een expressief geladen beeld, met
nadruk op uitgesproken sculpturale kwaliteiten als volume en massa en
met voorbijgaan aan details. Van het bronzen beeld goot Rodin 8
versies waarvan er ook een staat in het Van Abbemuseum in Eindhoven.
Andere hoogtepunten zijn de beelden van Henry Moore, de kubistische
beeldhouwers Jacques Lipchitz en Henri Laurens. Van de Oostenrijker
Fritz Wotruba het stenen beld van een vrouw. Wotruba reduceerde het
beeld tot een aantal massa's die als ware hij een architect tot een
beeld bouwde. Aan de ingang staat "Het zotte geweld" van de jong
gestorven schilder©beeldhouwer Rik Wouters. De Mechelaar Rik Wouters
wilde die ene beweging van danseres Isadora Duncan vastleggen en vroeg
z'n vrouw Nel daarvoor te poseren. Maar toen het niet lukte en toch
al zo lang geduurd had, gooide Nel uit balorigheid en verzet haar
rechter been de lucht in en gilde het uit. Dat was de beweging waar
hij zo naar had gezocht. Verderop in het park "Huiselijke zorgen" waar
ook Nel model voor stond. Uiteraard Nel, ook op zijn schilderijen zie
je nooit iemand anders. In het korte leven dat ze deelden waren ze
bijzonder aan elkaar verknocht. Van Giacomo Manzu staat er het bronzen
kardinaalsbeeld: een kerkvader met mijter en mantel tot een rijzige,
piramidale gestalte gevormd.
De andere wereld van Middelheim is het lager gelegen deel aan de
overkant waar de eigentijdse beelden staan die vorig jaar in het kader
van Antwerpen '93 zijn aangekocht. Met die aankoop op grote schaal
werd de stilstand sinds 1980 voor een deel goedgemaakt en is er een
vorm gevonden voor voortgaande collectievorming. Van elke kunstenaar
van wie een nieuw beeld wordt verworven, wordt een tijdelijke
tentoonstelling gemaakt. Tot 31 augustus is dat de Belg Guillaume Bijl
(1946). Voor Bijl is onze cultuur een verzameling verschijnselen waar
wij een gewijde betekenis aan toe kennen en waar wij naar eigen
willekeur gebruik van maken. Cultuur is de oppervlakte van ons bestaan
dat wij consumeren. En Guillaume Bijl is een arrangeur die onze
culturele totems uit de vertrouwde omgeving haalt en ze in een
oneigenlijke omgeving plaatst. Vervreemding, ironie, humor zijn het
resultaat. De gipsen beelden, "Composition trouvee" uit 1991, heeft
hij in deze opstelling in een park in Wenen gezet. Hij heeft er
helemaal niks aan veranderd. Zoals ze tijdelijk in Middelheim staan,
zo kopen wij ze in de moderne tuincentra en versieren er onze
woonomgeving mee. Van de geschiedenis maakt Bijl een
schijngeschiedenis, zoals wij dat dus doen. Wij rijden met
vakantiebestemming op de autoroute, op weg naar de zon. We bezoeken
net zo gemakkelijk en door elkaar het slagveld van Wereldoorlog I, een
gotische kerk, een klassicistische tuin, een romeins amfitheater en
ga zo maar door. Wij consumeren cultuur zoals wij in de supermarkt
graaien. Die spiegel houdt Bijl ons voor met zijn 7 installaties in
Middelheim. Hij heeft een Romeinse opgraving gemaakt (!), net zo
eenvoudig als het chalet dat hij tussen de bomen heeft neergezet. Niks
is er dat niet "echt" is, maar hier is het een beeld en werkt het als
commentaar op de wereld die wij ons maken.
Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim, Antwerpen,
dagelijks geopend.
|