Archief Frits de Coninck

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

16 Kunstenaars uit Brabant 500 jaar Bouvigne 700 jaar beeldhouwkunst A.r.t.-galerie Alexander Schabracq Alexej Von Jawlensky Amerika Andy Warhol Anne Roorda Arie de Groot Auke de Vries BOA Bart van Hoek Beelden in het Tongerlohuys Birgitt van Bracht en Jan Vaes Breda Fotografica Carolein Smit Cees van Gastel Charles Clough Charlotte van Pallandt Crossing Over Changing Places Cultureel Gekleurd De Loods De eigen tijd Diana Rattray Edwin Janssen Edy de Wilde Filia den Hollander Frank Van den Broeck Franse kunst Franz Immoos Galerie De Verbeelding Galerie Kokon Galerie Liesbeth Lips George Steinmann Ger Dekkers Germinations Gert Rietveld Hans Klein Hofmeijer Hans Mutsers Helen Vergouwen Jaap de Vries 2 Jack Poell Jeff Wall Joelle Tuerlinckx Johan Claassen John Baldessari John van Gils Jos Dirix Karel Goudsblom KunstRAI MUHKA Man Ray Marijke Hooghwinkel Martin van Vreden Maud Verbruggen Michael Ryan NBKS NBKS fotowerk Nigel Kent Orna Wertman Paladino Panamarenko Park Middelheim Paul Beckers Peter Oosterbos Philippe Cazal Pjotr Mueller Portretten uit de 17e eeuw Quintijn van Eyk Remko Schultheiss en Roel QoQo Rene Magritte Renee Rohr Roman Cieslewicz Roni Horn Rotterdam in de jaren zestig Simcha Roodenburg Sjef Voets St.-Joost Teunn Nijkamp Tom Molenaars Tvadar Csontvary Varia Veronica Hustinx Watt Wereld op zolder Willy Looyen Wolfgang Laib Wolfslaar Zomer in Boymans Roman Cieslewicz Dertig jaar grafische vormgeving in De Beyerd door een en dezelfde hand, vanuit veranderende artistieke opvattingen maar vooral van hoge kwaliteit. Zaal na zaal, muur na muur en vitrine na vitrine. Het gaat over de tentoonstelling van de Pools©Franse vormgever Roman Cieslewicz (1930) die een overzicht geeft van dertig jaar grafische vormgeving. Een tentoonstelling die tot stand is gekomen in samenwerking met het Centre Pompidou in Parijs. Een rondgang door de zalen van De Beyerd voert langs affiches en boekomslagen die soms heel bekend zijn en die opvallen door hun vertrouwdheid. Maar het meeste is voor Nederland nieuw, voor een andere plaats en een andere cultuur ontworpen. En toch, er is ook dan sprake van een ongewone gewoonheid. Wat gewoon is, dat is het medium: het affiche, met name. Je beseft ineens dat je levend in de bewoonde Westeuropese wereld overal om je heen affiches ziet. Iedere persoon of instelling die denkt publiekelijk wat te zeggen te hebben, doet dat bij voorkeur per affiche. Een goedkoop en democratisch middel, waarvan de overdaad de doeltreffendheid overigens nogal is gaan schaden, de laatste tijd. Winkeldeur, muppie, muur, raam, etalage: geen ogenschijnlijk lege plek blijft onbenut om te plakken. Het affiche is de verpakking geworden van onze stadscultuur. Die vaststelling brengt ons direkt bij het ongewone van deze presentatie. Hier in De Beyerd zie je een massa drukwerk bij elkaar van ongewone kwaliteit. De ogen die gewend zijn geraakt aan de erosie van grafische kwaliteit die we om ons heen zien, worden nu aangenaam getroffen door een hoog artistiek niveau dat dus ook mogelijk is. Wat je ziet is een overzicht van dertig jaar. Hot news zijn de gedrukte teksten bijgevolg niet meer. Ze zijn de beperkende aktualiteit ontstegen en informatief hebben ze dus niet veel waarde meer. De teksten van de affiches zijn puur grafische vormgeving geworden, samen met de illustraties, catalogi enz. Het drukwerk is daarmee beeld geworden. Roman Cieslewicz is in 1930 geboren in Polen, waar hij heeft gestudeerd aan de Academie voor Schone Kunsten in Krakau. Hij is oud genoeg om in zijn begintijd nog beinvloed te kunnen zijn door het Constructivisme. Deze kunstopvatting was in aanvang niet eens bedoeld als een stijl of een kunstvorm op zichzelf. Ze was heel direkt verbonden met het revolutionaire communisme en wilde niets te maken hebben met de esthetiek van de aristocratie. Heldere, eenvoudige vormen met een puurheid die de elementaire vorm eigen is en vooral geen ornamentiek en tierelantijnen van de kunst uit het verleden. De kunstenaar moest een bijdrage leveren aan de fysiek en intellectuele behoeften van de maatschappij. Hij maakte daartoe gebruik van machinale produktie, architectonische technieken en grafische en fotografische middelen. In dat politieke en culturele klimaat stond de wieg van ontwerper Cieslewicz, en die afkomst is nog altijd zichtbaar. In de jaren zestig is Cieslewicz naar Parijs gegaan en werd art director van het vrouwenweekblad Elle. Zijn roem ontwikkelde zich snel. In de jaren zeventig raakte Frankrijk overspoeld met de beelden van Cieslewicz. Zijn grafische werk had een grote invloed op het culturele en politieke leven. De geest van moderniteit waarvan Frankrijk in de ban was, gistte ook in hem. Naast werk in opdracht maakte hij ook kleine foto©collages die hij als vrij artistiek werk in galeries tentoonstelde. Een aantal daarvan hangt ook in De Beyerd. Een collage van hem is een vrij spel met bestaande beelden. Niets is veilig voor zijn beeldgeile handen, en zeker niet als het motieven zijn uit de Renaissance. Zijn manier van analyseren en monteren zorgt voor een desorientatie in onze voorstelling van de Renaissance. In 9 fotografische bewerkingen van het portret van Mona Lisa speelt hij met een monument uit onze cultuur. Hij knipt een reep uit haar gelaat, verdubbelt of verdrievoudigt de neus, hij zet de schedel schuin op het hoofd of monteert het gezicht van een ander in de figuur van Mona Lisa. Niets is heilig. Roman Cieslewicz is een regisseur die beelden zoekt en maakt en die door montage op een andere plaats zet. Bij voorkeur op een plaats waar ze nog nooit gestaan hebben. Het is de vrije associatie die blote voeten onder een viaduct zet of een schedel toont waar je een vagina verwacht. Dat is een spel dat vooral te begrijpen valt in het zicht van zijn uiteindelijke boekomslagen, affiches, illustraties enz. Dan gaat het erom dat de ontwerper dat ene pakkende beeld vindt en een kernachtige tekst. Tekst en beeld: helder en eenvoudig van vorm, maximaal van uitdrukkingskracht. Geen letter teveel, geen beeldelement te weinig. Vooral het affiche dat snel bekeken wordt, moet het hebben van een grote effectiviteit. Het is naar buiten gericht, en dat is een groot cultureel©sociologisch verschil met het conventionele kunstwerk dat allereerst in zichzelf bestaat. De grafisch ontwerper is veel meer communicatief: hij zet het publiek aan, roept op, kritiseert, informeert, beledigt en zo meer en altijd langs de kortste weg. Elke omweg ontkracht de boodschap. In een blik moet de boodschap duidelijk zijn en daarom is het beeld zo belangrijk. Deze tentoonstelling van grafische ontwerpen van de invloedrijke Cieslewicz versterkt het pleidooi voor een apart museum in Nederland met een vaste collectie. En waar anders dan in de ruimte van De Beyerd ? Het is de enige kunstinstelling die geregeld en van niveau grafische vormgeving toont. Maar geen eigen collectie kan opbouwen. Direkter nog dan de beeldende kunst waar ze een bloedband mee heeft, geeft de grafische vormgeving een beeld van een tijd, via middelen die heel dicht bij ons liggen en waar we dagelijks mee te maken hebben, of we willen of niet. Roman Cieslewicz in De Beyerd tot 31 oktober, Boschstraat 22, Breda.