Adriaan Seelen
Alex Kiefmeijer
Anish Kapoor
Ben Hoezen
Birgitt van Bracht 2
Boymans-van Beuningen
Cady Noland
Carel Visser
Caro
Chassetheater
Cultureel Gekleurd
Dada
De Pont
De Ringeloor
De stadscollectie
Desert Tracks
Drie vrouwelijke schilders
Edy de Wilde
Elly Stegeman en Ludo Bekkers
Emile van der Kruk
Enk de Kramer
Eric Hirdes
Erik Prins
Eugeen van Mieghem
Giorgio Morandi
Grafiek in het Tongerlohuys
Hannema
Hans Landsaat
Hans Luiken
Het portret
Het verhalende
Huub Bruls
Ignatiusziekenhuis
Jaap de Vries
Jacques van Alphen
Jan Andriesse
Jeanne Munsterman
Jeroen Doorenweerd
Jiri Kolar
John van Gils
Jos Blersch
Kars Persoon
Klaar van der Lippe
Kopper en Van Ham
Kunst van Vlaanderen en Spanje
Laatmiddeleeuwse prenten
Lokaal 01 - 1
Lokaal 01 - 2
Luc Tuymans
MUHKA
Marijke Fitz Verploegh
Martje Verhoeven
Matthew Barney
Michel van Overbeeke
NBKS 1
NBKS 2
Naus en Kleinepier
Nederlandse tekeningen 2e helft 19e eeuw
Nieuwe beelden
Noordbrabants Museum
Paul Thek
Per Kirkeby
Piet Berghs
Piet Dieleman
Pyke Koch
Reinoud van Vught
Richard Price
Rob Mohlmann
Rob Moonens
Simon Benson
Stadscollectie Breda, deel I
Textiel
Thierry de Cordier
Tina Onna
Tom Wesselmann
Ton Slits
Tongerlohuys
Toon Kuypers
Torsten Haake-Brandt
Un cercle d'amis
Voorwaar
Wainer Vaccari
Walter Swennen
Wolfslaar
Wouter van Riessen
|
Woord en beeld in de kunst
De tentoonstelling in galerie Ronny Van de Velde die gewijd is
aan de verbinding van Woord en Beeld in de kunst van de Belgische
avant-garde is ongewild en op oneigenlijke gronden spectaculair
nieuws. Ze is ineens ook interessant om wat er niet
te zien is. En wat er wel had moeten hangen. Het grote nieuws
is een wild-westaktie van het gerecht waar de oprechte kunstliefhebber
en Belg zich voor schaamt maar die toch van onmiskenbaar Belgische
signatuur is. Een van de kunstenaars van wie
werk getoond zou worden bij Van de Velde is de Antwerpse
Dadaist Paul Joostens (1889-1960). Een week voordat de feestelijke
opening zou plaats vinden, heeft Justitie al het werk
van Joostens dat op dat moment nog hing in het Provinciaal
Museum in Hasselt in beslag genomen. De kwestie ? Het fonds
dat de erfenis van Joostens beheert, maakt aanspraak op het
werk dat echter al lang in bezit is van particuliere eigenaren
die het nota bene ooit zelf gekocht hebben. Het kwaadaardige
gerucht gaat rond dat het eigenlijk de gemeente Antwerpen is
op last waarvan de inbeslagname heeft plaats gevonden. Per
slot van rekening heft de gemeente geen enkel werk in eigen
bezit van een kunstenaar wiens belang nu algemeen wordt erkend. Zodoende.
Het protest van Van de Velde, zelf een van de gedupeerde
bezitters, heeft het aanzien dat de Dadaisten zelf gekozen
hadden kunnen hebben. Van Joostens' plastische en literaire
werk zijn fotokopieen gemaakt die in de vorm van een gigantisch
beeldgedicht op de grote wanden van de benedenzaal zijn
geplakt. Een typografische daad in de stijl van Van Ostayen,
vriend van Joostens. Theatraal, luidruchtig en doeltreffend.
Te gek voor woorden en toch nog geschikt voor een expositie.
Tijdens zijn leven door de Antwerpse overheid genegeerd, na
zijn dood begeerd en betwist. Het lijkt het lot dat de avant-garde
altijd aankleeft, en niet alleen in Belgie. De kunstenaars die
Van de Velde nu toont, Belgische avant-gardisten,
zijn allemaal ballingen geweest. Levend in isolement in het
buitenland, veelal Parijs, of soms zelfs in eigen land. En op
een enkeling na ook vrijwel onbekend in de kunstgeschiedenis.
Die enkelingen zijn de schrijver-beeldend kunstenaar Marcel
Marien maar vooral Marcel Broodthaers die in Engeland, Duitsland
en Nederland een belangrijke plaats heeft ingenomen. Het
nieuwe Bonnefantenmuseum in Maastricht heeft permanent de
ronde zaal voor een installatie van hem ingeruimd.
Die vooraanstaande plaats is belangrijk. Niet alleen omwille
van de ironische verbeelding a la Marcel Duchamp, het veroveren
en het tegelijk aan de kaak stellen van het begrip kunst,
maar ook omdat die stellingname in de Nederlandse kunst nooit
enige voet aan de grond heeft gekregen. Het is typisch en
verbazingwekkend dat dit soort avant-garde die kritisch en
ironiserend de Europese kunst van deze eeuw te lijf ging, aan
Nederland voorbij kon gaan. Net zo goed als het surrealisme
waarvan de mentaliteit zo duidelijk verwant is aan die van de
avant-garde. Zoals te zien is in deze tentoonstelling bij Van
de Velde: geamputeerd maar nog altijd buitengewoon interessant.
De tentoonstelling heeft een taalgrap als titel: "Lits
et Ratures" wat, snel uitgesproken, het woord literatuur
oplevert.
Woord en beeld, literatuur en beeldende kunst, een huwelijk
dat kenmerkend is in elk geval voor het Belgische kunstklimaat
in deze eeuw, dat in dat opzicht zeker afwijkt van wat ten
noorden daarvan plaats vindt. Dat betekent beeldgrappen en
taalvondsten maar ook een voortdurende verschuiving in de
relatie tussen vorm en betekenis. Marcel Broodthaers stelt dat
laatste altijd aan de orde en overschrijdt daarbij de grens
die de geschiedenis aan de kunst wil stellen. Van hem bij
voorbeeld 4 houten sokkels waarop hij in groene inkt een
aantal keren de initialen MB heeft geschreven. De signatuur is
kunst geworden, door een sokkel gedragen en door perspex
beschermd ! Van Marcel Marien zijn er schitterende foto's in
de stijl van Man Ray. Op de wijze van het surrealisme monteert
hij verschillende werkelijkheden door elkaar met een dubbele
bodem van symboliek en erotiek.
Enkele kunstenaars zijn nagenoeg onbekend gebleven voor het
grote publiek en ontsnappen hier aan de vergetelheid. Terecht
zoals in het geval van Christian (pseudoniem van Georges
Herbiet, 1895-1969). Van hem hangen 4 kleine collages die doen
denken aan het werk van Russische avant-gardisten als Malevich
en Lissitzky. Een vormspel van vierkanten en balken in diverse
kleuren en groottes en altijd gericht op een abstracte compositie.
Kleine juwelen uit een voorbije tijd en een Nederland vreemde mentaliteit.
Galerie Van de Velde, IJzerenpoortkaai 3, Antwerpen tot
23 juli; open di t/m zo van 10.00 tot 18.00 uur.
|