Adriaan Seelen
Alex Kiefmeijer
Anish Kapoor
Ben Hoezen
Birgitt van Bracht 2
Boymans-van Beuningen
Cady Noland
Carel Visser
Caro
Chassetheater
Cultureel Gekleurd
Dada
De Pont
De Ringeloor
De stadscollectie
Desert Tracks
Drie vrouwelijke schilders
Edy de Wilde
Elly Stegeman en Ludo Bekkers
Emile van der Kruk
Enk de Kramer
Eric Hirdes
Erik Prins
Eugeen van Mieghem
Giorgio Morandi
Grafiek in het Tongerlohuys
Hannema
Hans Landsaat
Hans Luiken
Het portret
Het verhalende
Huub Bruls
Ignatiusziekenhuis
Jaap de Vries
Jacques van Alphen
Jan Andriesse
Jeanne Munsterman
Jeroen Doorenweerd
Jiri Kolar
John van Gils
Jos Blersch
Kars Persoon
Klaar van der Lippe
Kopper en Van Ham
Kunst van Vlaanderen en Spanje
Laatmiddeleeuwse prenten
Lokaal 01 - 1
Lokaal 01 - 2
Luc Tuymans
MUHKA
Marijke Fitz Verploegh
Martje Verhoeven
Matthew Barney
Michel van Overbeeke
NBKS 1
NBKS 2
Naus en Kleinepier
Nederlandse tekeningen 2e helft 19e eeuw
Nieuwe beelden
Noordbrabants Museum
Paul Thek
Per Kirkeby
Piet Berghs
Piet Dieleman
Pyke Koch
Reinoud van Vught
Richard Price
Rob Mohlmann
Rob Moonens
Simon Benson
Stadscollectie Breda, deel I
Textiel
Thierry de Cordier
Tina Onna
Tom Wesselmann
Ton Slits
Tongerlohuys
Toon Kuypers
Torsten Haake-Brandt
Un cercle d'amis
Voorwaar
Wainer Vaccari
Walter Swennen
Wolfslaar
Wouter van Riessen
|
Grafische technieken
Het Tongerlohuys in Roosendaal toont in een kleine expositie
een viertal grafische technieken zoals toegepast door beeldende
kunstenaars. Denkend vanuit de samenhang die een tentoonstelling
veronderstelt ligt de nadruk inderdaad op de verschillende
vormen van grafiek: ets, houtsnede, litho en droge-naaldets.
En niet op de artistieke verwantschap tussen de
beeldende kunstenaars van wie divers werk aan de muur hangt.
Lucebert, Jan Cremer, Vincent van Ojen, Suzanne Hartmans,
Guillaume Le Roy en Ronald Tolman hebben helemaal niks met
elkaar, in ieder geval niet als kunstenaar. Het werk loopt
uiteen in artistiek gehalte, in thematiek, in stijl, in intensiteit.
Maar dat hindert niet. Als je deze presentatie bereid
bent te zien als een educatieve daad, want die bepaalt het
verband, dan valt er veel interessants te zien. Hoe beperkt
het overzicht ook is.
Altijd aangrijpend is het werk van Lucebert, in welke context
dan ook. Er hangen bladen van hem uit 1994, de laatste uitdrukkingen
van een veelzijdige verbeelding die altijd de mens
betrof. Lucebert, de keizer der Vijftigers, een groot dichter,
een groot tekenaar en schilder, overleed in mei 1994. Zijn
werk ging overal over, maar altijd over de mens. De mens die
grijnslacht, die zijn aangezicht schendt, die vertwijfelt en
verwondert, die grote ogen opzet naar de wereld die hij ook de
tanden laat zien. Het verhaal van de mens dat hij dicht in
zijn tekeningen en tekent in zijn gedichten, daarvan is een
fractie zichtbaar in het Tongerlohuys, maar een mooie fractie.
Die paar bladen laten de twee kanten zien waartussen zijn hand
voortdurend kantelt; het naturalisme versus het schematisch
karikaturale. Het naturalisme laat die mens kwetsbaar en
zoekend zien, een beeld dat speelt met beelden, in afwachting
van wat kan gebeuren. En karikaturaal getekend is de voorstelling
onthullend, grimmig, bespottelijk, om te lachen zo verknipt.
Lucebert etst zoals hij tekent. Zoekend, aarzelend en toch
genoegen nemend met de lijn zoals hij vanuit de etsnaald wordt
bedoeld en door het etszuur tot leven wordt geroepen. En
tussen de lijnen veel wit wat een mooie leegte geeft. Het
etsen is bij uitstek en van oudsher een grafische techniek die
het kunstenaars mogelijk maakt snel en schetsmatig hun ideeen
uit te voeren. De etstechniek is een vorm van diepdruk die
toegepast wordt vanaf het begin van de zestiende eeuw. De
etsplaat wordt bedekt met een zuurbestendige laag die plaatselijk
wordt weggenomen zodat het zuur waarmee de plaat in
aanraking komt alleen daar het metaal kan aantasten. Het beeld
is spiegelbeeldig en verdiept in de plaat aangebracht. Met
inkt gevuld levert dat beeld tenslotte de afdruk op. Kenmerkend
voor de ets zijn het altijd wat vloeiende karakter van de
lijnen ontstaan door het uitbijten van het zuur, dat nooit
zo'n scherpe lijn kan opleveren als de gegraveerde lijn. De
ets is dan ook wat meer tekenachtig en lijkt wat minder gedrukt.
Dat maakt ook dat de etsen van Lucebert eruit zien als
z'n tekeningen, dezelfde stijl, dezelfde beweeglijkheid,
dezelfde schetsmatigheid.
Vincent van Ojen, nog betrekkelijk jong in dit gezelschap,
gebruikt de oeroude houtsnede. En eigenlijk op de manier van
het schilderij. Het blad is bij hem tot aan de rand toe gevuld,
met bloemen, fruit, of wat zich laat aanzien als
een tafereel een het strand. Hij gebruikt een soort hout voor
zijn werk dat nog een duidelijke nerf toont. Het maken van de
houtsnede is bij hem zo zichtbaar dat dat proces het antwoord
beperkt op de vraag wat er precies te zien is. Het enig goede
antwoord op die vraag is een houtsnede van Vincent van Ojen.
De houtsnede is een vorm van hoogdruk in hout waarbij de
kunstenaar met messen en gutsen die delen wegsnijdt die niet
tot het beeld behoren. Het beeld komt zodoende hoger te liggen
dan wat niet afgedrukt wordt.
Van Suzanne Hartmans, geboren in 1969, opgeleid aan St.-Joost
in Breda, hangen er droge-naaldetsen. Met een naald wordt de
tekening direkt gekrast in een metalen plaat en wordt er dus
geen gebruik gemaakt van een inbijtend zuur. Daarom is het ook
geen echte ets. De bramen die bij het krassen ontstaan leveren
bij het afdrukken in inkt een typische lijn op die de droge-naaldets
onderscheidt van de ets of de gravure.
Het tweede dubbeltalent in dit gezelschap is Jan Cremer met
zijn litho's, tegenwoordig de populairste grafische techniek.
En de meest eenvoudige, vandaar wellicht. Het is een vorm van
vlakdruk waarbij het beeld in vetkrijt of vette inkt rechtstreeks
op een steen wordt getekend en vervolgens wordt afgedrukt op
papier. In het werk van Jan Cremer, schrijver en
schilder, vallen zijn ego en Nederland samen. Jan Cremer
schrijft over Jan Cremer en schildert het beeld van Holland
zoals Amerikanen dat hebben, het cliche dus. Zijn litho's gaan
over tulpen en over niks anders, ook voor hem een uitstekend
exportprodukt.
Grafiek in het Tongerlohuys, Molenstraat 2, Roosendaal;
tot 24 april, open dinsdag- t/m zondagmiddag
|