Adriaan Seelen Alex Kiefmeijer Anish Kapoor Ben Hoezen Birgitt van Bracht 2 Boymans-van Beuningen Cady Noland Carel Visser Caro Chassetheater Cultureel Gekleurd Dada De Pont De Ringeloor De stadscollectie Desert Tracks Drie vrouwelijke schilders Edy de Wilde Elly Stegeman en Ludo Bekkers Emile van der Kruk Enk de Kramer Eric Hirdes Erik Prins Eugeen van Mieghem Giorgio Morandi Grafiek in het Tongerlohuys Hannema Hans Landsaat Hans Luiken Het portret Het verhalende Huub Bruls Ignatiusziekenhuis Jaap de Vries Jacques van Alphen Jan Andriesse Jeanne Munsterman Jeroen Doorenweerd Jiri Kolar John van Gils Jos Blersch Kars Persoon Klaar van der Lippe Kopper en Van Ham Kunst van Vlaanderen en Spanje Laatmiddeleeuwse prenten Lokaal 01 - 1 Lokaal 01 - 2 Luc Tuymans MUHKA Marijke Fitz Verploegh Martje Verhoeven Matthew Barney Michel van Overbeeke NBKS 1 NBKS 2 Naus en Kleinepier Nederlandse tekeningen 2e helft 19e eeuw Nieuwe beelden Noordbrabants Museum Paul Thek Per Kirkeby Piet Berghs Piet Dieleman Pyke Koch Reinoud van Vught Richard Price Rob Mohlmann Rob Moonens Simon Benson Stadscollectie Breda, deel I Textiel Thierry de Cordier Tina Onna Tom Wesselmann Ton Slits Tongerlohuys Toon Kuypers Torsten Haake-Brandt Un cercle d'amis Voorwaar Wainer Vaccari Walter Swennen Wolfslaar Wouter van Riessen
|
Grafische technieken
Het Tongerlohuys in Roosendaal toont in een kleine expositie
een viertal grafische technieken zoals toegepast door beeldende
kunstenaars. Denkend vanuit de samenhang die een tentoonstelling
veronderstelt ligt de nadruk inderdaad op de verschillende
vormen van grafiek: ets, houtsnede, litho en droge-naaldets.
En niet op de artistieke verwantschap tussen de
beeldende kunstenaars van wie divers werk aan de muur hangt.
Lucebert, Jan Cremer, Vincent van Ojen, Suzanne Hartmans,
Guillaume Le Roy en Ronald Tolman hebben helemaal niks met
elkaar, in ieder geval niet als kunstenaar. Het werk loopt
uiteen in artistiek gehalte, in thematiek, in stijl, in intensiteit.
Maar dat hindert niet. Als je deze presentatie bereid
bent te zien als een educatieve daad, want die bepaalt het
verband, dan valt er veel interessants te zien. Hoe beperkt
het overzicht ook is.
Altijd aangrijpend is het werk van Lucebert, in welke context
dan ook. Er hangen bladen van hem uit 1994, de laatste uitdrukkingen
van een veelzijdige verbeelding die altijd de mens
betrof. Lucebert, de keizer der Vijftigers, een groot dichter,
een groot tekenaar en schilder, overleed in mei 1994. Zijn
werk ging overal over, maar altijd over de mens. De mens die
grijnslacht, die zijn aangezicht schendt, die vertwijfelt en
verwondert, die grote ogen opzet naar de wereld die hij ook de
tanden laat zien. Het verhaal van de mens dat hij dicht in
zijn tekeningen en tekent in zijn gedichten, daarvan is een
fractie zichtbaar in het Tongerlohuys, maar een mooie fractie.
Die paar bladen laten de twee kanten zien waartussen zijn hand
voortdurend kantelt; het naturalisme versus het schematisch
karikaturale. Het naturalisme laat die mens kwetsbaar en
zoekend zien, een beeld dat speelt met beelden, in afwachting
van wat kan gebeuren. En karikaturaal getekend is de voorstelling
onthullend, grimmig, bespottelijk, om te lachen zo verknipt.
Lucebert etst zoals hij tekent. Zoekend, aarzelend en toch
genoegen nemend met de lijn zoals hij vanuit de etsnaald wordt
bedoeld en door het etszuur tot leven wordt geroepen. En
tussen de lijnen veel wit wat een mooie leegte geeft. Het
etsen is bij uitstek en van oudsher een grafische techniek die
het kunstenaars mogelijk maakt snel en schetsmatig hun ideeen
uit te voeren. De etstechniek is een vorm van diepdruk die
toegepast wordt vanaf het begin van de zestiende eeuw. De
etsplaat wordt bedekt met een zuurbestendige laag die plaatselijk
wordt weggenomen zodat het zuur waarmee de plaat in
aanraking komt alleen daar het metaal kan aantasten. Het beeld
is spiegelbeeldig en verdiept in de plaat aangebracht. Met
inkt gevuld levert dat beeld tenslotte de afdruk op. Kenmerkend
voor de ets zijn het altijd wat vloeiende karakter van de
lijnen ontstaan door het uitbijten van het zuur, dat nooit
zo'n scherpe lijn kan opleveren als de gegraveerde lijn. De
ets is dan ook wat meer tekenachtig en lijkt wat minder gedrukt.
Dat maakt ook dat de etsen van Lucebert eruit zien als
z'n tekeningen, dezelfde stijl, dezelfde beweeglijkheid,
dezelfde schetsmatigheid.
Vincent van Ojen, nog betrekkelijk jong in dit gezelschap,
gebruikt de oeroude houtsnede. En eigenlijk op de manier van
het schilderij. Het blad is bij hem tot aan de rand toe gevuld,
met bloemen, fruit, of wat zich laat aanzien als
een tafereel een het strand. Hij gebruikt een soort hout voor
zijn werk dat nog een duidelijke nerf toont. Het maken van de
houtsnede is bij hem zo zichtbaar dat dat proces het antwoord
beperkt op de vraag wat er precies te zien is. Het enig goede
antwoord op die vraag is een houtsnede van Vincent van Ojen.
De houtsnede is een vorm van hoogdruk in hout waarbij de
kunstenaar met messen en gutsen die delen wegsnijdt die niet
tot het beeld behoren. Het beeld komt zodoende hoger te liggen
dan wat niet afgedrukt wordt.
Van Suzanne Hartmans, geboren in 1969, opgeleid aan St.-Joost
in Breda, hangen er droge-naaldetsen. Met een naald wordt de
tekening direkt gekrast in een metalen plaat en wordt er dus
geen gebruik gemaakt van een inbijtend zuur. Daarom is het ook
geen echte ets. De bramen die bij het krassen ontstaan leveren
bij het afdrukken in inkt een typische lijn op die de droge-naaldets
onderscheidt van de ets of de gravure.
Het tweede dubbeltalent in dit gezelschap is Jan Cremer met
zijn litho's, tegenwoordig de populairste grafische techniek.
En de meest eenvoudige, vandaar wellicht. Het is een vorm van
vlakdruk waarbij het beeld in vetkrijt of vette inkt rechtstreeks
op een steen wordt getekend en vervolgens wordt afgedrukt op
papier. In het werk van Jan Cremer, schrijver en
schilder, vallen zijn ego en Nederland samen. Jan Cremer
schrijft over Jan Cremer en schildert het beeld van Holland
zoals Amerikanen dat hebben, het cliche dus. Zijn litho's gaan
over tulpen en over niks anders, ook voor hem een uitstekend
exportprodukt.
Grafiek in het Tongerlohuys, Molenstraat 2, Roosendaal;
tot 24 april, open dinsdag- t/m zondagmiddag
|