Adriaan Seelen
Alex Kiefmeijer
Anish Kapoor
Ben Hoezen
Birgitt van Bracht 2
Boymans-van Beuningen
Cady Noland
Carel Visser
Caro
Chassetheater
Cultureel Gekleurd
Dada
De Pont
De Ringeloor
De stadscollectie
Desert Tracks
Drie vrouwelijke schilders
Edy de Wilde
Elly Stegeman en Ludo Bekkers
Emile van der Kruk
Enk de Kramer
Eric Hirdes
Erik Prins
Eugeen van Mieghem
Giorgio Morandi
Grafiek in het Tongerlohuys
Hannema
Hans Landsaat
Hans Luiken
Het portret
Het verhalende
Huub Bruls
Ignatiusziekenhuis
Jaap de Vries
Jacques van Alphen
Jan Andriesse
Jeanne Munsterman
Jeroen Doorenweerd
Jiri Kolar
John van Gils
Jos Blersch
Kars Persoon
Klaar van der Lippe
Kopper en Van Ham
Kunst van Vlaanderen en Spanje
Laatmiddeleeuwse prenten
Lokaal 01 - 1
Lokaal 01 - 2
Luc Tuymans
MUHKA
Marijke Fitz Verploegh
Martje Verhoeven
Matthew Barney
Michel van Overbeeke
NBKS 1
NBKS 2
Naus en Kleinepier
Nederlandse tekeningen 2e helft 19e eeuw
Nieuwe beelden
Noordbrabants Museum
Paul Thek
Per Kirkeby
Piet Berghs
Piet Dieleman
Pyke Koch
Reinoud van Vught
Richard Price
Rob Mohlmann
Rob Moonens
Simon Benson
Stadscollectie Breda, deel I
Textiel
Thierry de Cordier
Tina Onna
Tom Wesselmann
Ton Slits
Tongerlohuys
Toon Kuypers
Torsten Haake-Brandt
Un cercle d'amis
Voorwaar
Wainer Vaccari
Walter Swennen
Wolfslaar
Wouter van Riessen
|
De nieuwe Klaar van der Lippe
Als er zoiets bestaat als vrouwelijke kunst, dan behoort het
werk van de Rotterdamse Klaar van der Lippe daartoe. Net als
het werk van Mirjam de Zeeuw, Lydia Schouten, Marlene Dumas:
een uitgesproken vrouwelijke toon. Heel verschillend van
uitspraak, heel anders van materiaal, maar in de benadering
van de werkelijkheid zit iets wat we specifiek bij vrouwen
aantreffen en dat we voor het gemak vrouwelijk noemen. Hoe
onorthodox die benoeming in het perspectief van de kunstgeschiedenis
ook is. En hoe verwarrend die term vrouwelijk in
het maatschappelijke verkeer ook is. Het misverstaan dreigt.
Vrouwelijk noem ik de kunst die het grote verhaal van de
buitenwereld mijdt en het persoonlijke, het particuliere aan
de orde durft te stellen. Die graag ook het eigen lijf en de
eigen beleving als object kiest en daar heel dicht bij blijft.
Ook als het om iets anders dan het eigen ik gaat, geschiedt de
mededeling op die pregnant persoonlijke toon. Niet om heldhaftig
te zijn, niet om te experimenteren met het lichaam als
idee, niet als filosofische metafoor. Het eigen lijf is het
verhaal zelf, is gevolg en oorzaak van leven, is een verzameling van
gevoelens en gedachten, van verwondering en vertrouwdheid. Het
is typisch, en misschien ook wel niet, dat met
name vrouwelijke beeldende kunstenaars het eigen lichaam zo
kunnen benaderen. Met een direktheid en een vermogen af te
zien van alles wat er eigenlijk niet toe doet, kortom zonder
de mannelijke omweg. Dat bedoel ik met vrouwelijke kunst.
Klaar van der Lippe heeft in de grote benedenzaal van Lokaal
01 in Breda 7 video's en 1 geluidscassette geinstalleerd die
haar vernieuwing tot onderwerp hebben. Zij heeft haar fysieke
bestaan, haar sociale web, haar stofwisseling en haar mobiliteit
aan een renovatie onderworpen en heeft die beelden vastgelegd
op video en de brieven aan haar nieuwe vriend ingesproken op
een cassette. Wat ze eigenlijk gedaan heeft is de
werkelijkheid van haar lichaam verdelen in plekken die elk
object zijn van haar onderzoek en beleving. Door de videocamera
is elke plek zo scherp afgebakend en daardoor zo overgeleverd
aan de aandacht, van haar en van ons als kijker, dat er
een vorm van isolatie plaats vindt. De eerste video die je
ziet bij binnenkomst heeft ze getiteld "Het oude vet, het
nieuwe vet". Het onderwerp zijn haar billen waar ze een vinger
in priemt die (heel even) een kuiltje nalaat, die ze laat
trillen, heen en weer beweegt en zo verder. Hoe langer je
kijkt, hoe meer dat beeld de aandacht weghoudt van het lichaam
waar de billen tenslotte deel van uitmaken. De vetlaag van het
lichaam is een pars pro toto.
Nog scherper toegespitst gebeurt dat proces van isolatie in de
videobeelden van haar mond. "Klaar krijgt een nieuwe mond,
heeft 19/5 een lipcorrectie ondergaan." De mond vult het
beeld, in oude toestand met dunne lippen en onregelmatige
tanden en in nieuwe toestand na een kosmetische ingreep. En
tussen de tanden de tong die toont en aarzelt, die de lippen
bevestigt en de tanden beroert. Voor de video ligt een handboek
over totaalkosmetiek dat op de achterkant de aanleiding
voor deze installatie van Klaar van der Lippe formuleert:
"Waarom wel onze huizen renoveren en niet het kostbaarste wat
we bezitten: ons lijf." Misschien is dat inderdaad wel mannelijk
om de belangrijke dingen buiten zichzelf te zoeken waar
de vrouw het meest dichtbije bereid is te onderzoeken. De
videobeelden vertellen dan ook geen verhaal over het eigen
lijf, het lijf is de installatie zelf. Direct en onontkoombaar.
De titels, in de gauwigheid met een balpen op een stuk papier
geschreven en op het videoapparaat gezet, zijn een verhaal
apart. Ze hebben die toon van verwondering en verbazing zoals
je die bij kinderen aantreft die onbevooroordeeld en onbevangen
hun wereld tegemoettreden. Voor wie elke ervaring nieuw
is. De titels laten zien hoe ze naar zichzelf kijkt, zoals ze
in een spiegel kijkt en het lichaam monstert als een object
dat voor even losgemaakt is van de persoon. Zo kijkt een vrouw
in de spiegel als ze zich onbekeken weet en in stille afzondering
met de ogen aftast wat ze een ander oog liever niet wil
laten zien. De intimiteit, enige onregelmatigheid, de genadeloze
tijd. Wat ze als vrouw liever voor zich wil houden. De
vetlaag bij voorbeeld, de onwennige bewegingen bij het maken
van de eerste danspassen ("Klaar leert salsadansen"), de
gymnastiekoefeningen nodig om het lichaam te reconditioneren
("Klaar krijgt een nieuw lichaam"). Maar wat zo precair en
prive kan zijn, wordt hier open, bloot en schaamteloos getoond.
Zoals ze zelf zegt: "om aan haar droom voorbij te raken
en zo het werkelijk nieuwe mogelijk te maken."
Zo kijkend word je je bewust van de paradox van deze videoinstallatie.
Je ziet beelden van een vrouw die een zekere mate
van intimiteit hebben, in ieder geval in die zin dat ze van
een prive-karakter zijn. En toch sta je daar en plein public
naar te kijken. De video heeft de veronderstelde vertrouwdheid
van de situatie opgeheven en het lichaam tot een ding gemaakt.
De intimiteit is afstand geworden. Daarom ook voel je je geen
voyeur als je het lichaam zich zelf ziet onderzoeken en beelden
ziet die aan de vertrouwelijkheid zijn voorbehouden. Juist
omdat een lichaaam, een leven op dit moment, zichzelf in delen
toont en elk deel verwijst naar een geheel waar je uiteindelijk
geen toegang toe hebt.
Lokaal 01, Kloosterlaan 138, Breda; tot 19 juni open do
t/m zo; hemelvaart en pinksteren gesloten.
|